Jeuk, krabben, bijten, vermijden, bedekken zijn allemaal woorden die bekend in de oren klinken voor mensen die kampen met eczeem klachten. Wat is nu eigenlijk eczeem en nog belangrijker hoe kom je er vanaf?
Eczeem (dermatitis) is een ontstekingsreactie van de huid. Vaak is de oorzaak onbekend, maar soms is een onderliggende allergie de oorzaak. Contact eczeem is een vorm van eczeem waarbij direct contact van de huid met bepaalde allergenen leidt tot een ontstekingsreactie. Denk bijvoorbeeld aan contactallergie voor nikkel. Hierbij speelt het immuunsysteem een grote rol. Het immuunsysteem heeft namelijk de taak om het lichaam te beschermen tegen ongewenste zaken. In sommige allergische reacties geeft het lichaam een overdreven signaal. Dit signaal blijft dan ook ‘aan’ staan in het lichaam. Om het immuunsysteem te begrijpen kun je deze vergelijken met een een groot leger. Waarvan de huid de muren van het kasteel zijn en de slijmvliezen de poorten en de gracht van het kasteel. De huid en de slijmvliezen vormen dus een belangrijke eerste barrière tegen het binnendringen van lichaamsvreemde stoffen of micro-organismen. De huid en de slijmvliezen gaan moeiteloos in elkaar over. Denk aan het kasteel, zonder gracht en poort zou het kasteel niet sterk genoeg zijn, maar zonder dikke muur, zouden de grachten en de poorten ook niets waard zijn. Huid en slijmvliezen zijn dus altijd met elkaar verbonden. In de huid en de slijmvliezen bevindt zich een ‘eigen’ onderdeel van het immuunsysteem. Dit kun je vergelijken met de wachters op de muur. De wachters op de muur vechten namelijk anders dan de soldaten binnen in het kasteel. Het immuunsysteem van de huid is dus verantwoordelijk voor de verdediging van het lichaam, maar ook voor de tolerantie. Contact met een stof die het immuunsysteem niet tolereert zou tot een ontstekingsreactie kunnen leiden. Het zou heel vermoeiend voor het lichaam zijn om elke keer als er voeding binnen komt een ontstekingsreactie te laten plaats vinden, dit is namelijk een lichaamsvreemde stof. Om dit dus te voorkomen breken de cellen van het darmslijmvlies bij opname de voedingsstoffen zo ver af dat deze onherkenbaar worden voor het immuunsysteem. Een unieke eigenschap van dit immuunsysteem is het opwekken van tolerantie, dat wil zeggen dat het immuunsysteem zodanig beïnvloed wordt dat het niet meer reageert op bepaalde stoffen waarmee het lichaam via huid of slijmvliezen in aanraking komt. Op speciale plaatsen in het lichaam bevindt zich een speciaal slijmvlies, dat de voedingsstoffen niet helemaal afbreekt. Op deze plaatsen komen speciale witte bloedcellen in contact met deze herkenbare stoffen. In tegenstelling tot de rest van het immuunsysteem reageren deze cellen niet met het opwekken van een ontstekingsreactie, maar met de productie van de antistof IgA. IgA komt nauwelijks in het lichaam terecht, maar wordt juist door de darm uitgescheiden om schadelijke stoffen uit te schakelen zonder ontstekingsreactie. Daarnaast verspreiden deze speciale witte bloedcellen zich na herkenning van een stof snel door het hele lichaam, waar zij ontstekingsreacties op de betreffende stof onderdrukken. Dit systeem voorkomt dat het immuunsysteem reageert op de talloze lichaamsvreemde stoffen waarmee wij via de huid en slijmvliezen in aanraking komen.
Wanneer het darmslijmvlies beschadigd raakt komt het ‘gewone’ immuunsysteem echter wel in contact met herkenbare stoffen, en volgt er een ontstekingsreactie. Deze ontstekingsreactie beschadigd op zijn beurt weer het darmslijmvlies, waardoor er een vicieuze cirkel kan ontstaan en er meer ontsteking in het lichaam plaats vindt. Omdat het immuunsysteem van huid en slijmvliezen zo gemeenschappelijk is kan het voorkomen dat een reactie op één plaats in het lichaam (voedselallergie) leidt tot een reactie op een andere plaats (eczeem)
Om de huid en de darmslijmvliezen te verbeteren zijn een aantal middelen hiervoor geschikt. In de eerste plaats kan de ontstekingsremmende werking van GLA (gamma-linoleenzuur uit borage-olie) worden gebruikt om ontstekingsreacties in de huid en slijmvliezen te verminderen. Daarnaast zijn goede darmbacteriën van essentieel belang voor het darmslijmvlies. Denk aan goede probiotica. Zij leveren onder andere belangrijke voedingsstoffen voor de slijmvliesvellen, waardoor het darmslijmvlies zich kan herstellen en de barrièrefunctie kan worden behouden.
Andere stoffen die de ontstekingsreactie kunnen verminderen zijn onder andere bioflavoïden die je veel in bessen kunt vinden, maar ook bromelaïne wat voor komt in ananas. Deze stoffen hebben een ondersteunende werking van GLA en probiotica. Bromelaine kan bovendien als dit bij de maaltijd wordt ingenomen helpen om de eiwitvertering te bevorderen en daarmee de allergische reactie op eiwitbestanddelen te verminderen. Zink en vitamine A zijn ook van belang voor de conditie van de huid en de slijmvliezen. Evenals bijenwas, hennepzaadolie, olijfolie, saffloerolie, kamille-extract, brandnetelextract, vogelmuurextract en goudbloemextract (Calendula)
De basis van het gebruik van supplementen bij eczeem is de gecombineerde toepassing van GLA, probiotica en antioxidanten zoals vitamine E, A en zink. Deze supplementen zijn gericht op het verminderen van ontstekingsreacties, het herstel van het vermogen van het lichaam om allergenen te tolereren en op het herstel van de barrièrefunctie van huid en slijmvliezen. Een goede barrièrefunctie is noodzakelijk om ongewenste reacties van het immuunsysteem op allergenen te voorkomen.
